📰 गणवेशातील माणूस – पोलिसांचा मानसिक आरोग्याचा संघर्ष

✍️ लेखक : अमर वासनिक | PoliceYoddha News Network

—

तो गणवेश घालतो तेव्हा तो “कायदा” बनतो — पण त्या गणवेशाखालीही तो एक माणूस असतो.
भावना असतात, थकवा असतो, भीती असते… पण व्यक्त करण्यासाठी वेळ, जागा आणि परवानगी — काहीच नसतं.
हा लेख त्या न बोलल्या गेलेल्या वेदनेबद्दल आहे — गणवेशातील माणसाच्या मानसिक संघर्षाबद्दल.

—

🔹 सेवेचं शौर्य, पण मनाची थकवा

पोलीस म्हणजे समाजाचा ढाल.
ते गुन्हेगारांना पकडतात, लोकांचं रक्षण करतात, आणि संकटाच्या वेळी सर्वात आधी घटनास्थळी पोहोचतात.
पण हा “नेहमी मजबूत” राहण्याचा आग्रहच त्यांच्या आतल्या भावना दाबून ठेवतो.

जगात प्रत्येक व्यावसायिकाला सुट्टी मिळते, पण पोलिसांच्या सुट्टीलाही फोन येतो.
ते कधीही पूर्णपणे ‘ऑफ ड्युटी’ नसतात — मन कायम सजग असतं.
रोज गुन्हे, मृत्यू, अपघात, आणि मानवी वेदना पाहताना त्यांचं मन हळूहळू तुटतं — पण त्यांना तसं तुटायला परवानगी नसते.

—

🔹 अंतर्गत दडपण — जे कुणालाही दिसत नाही

एका साध्या दिवशी ट्रॅफिक ड्युटीवर उभा असलेला जवान हसत असतो, पण त्याच्या मनात रात्रीच्या झोपेचा अभाव, घरची चिंता, आणि वरिष्ठांचा दबाव चालू असतो.
कधी लोकांच्या शिव्या, कधी वरिष्ठांचा राग, तर कधी घरच्यांकडून समजूत — हे सगळं तो न बोलता गिळतो.

एका अभ्यासानुसार, भारतीय पोलिसांपैकी ७५% कर्मचाऱ्यांना उच्च स्तराचा मानसिक ताण असतो.
झोपेची कमतरता, कुटुंबासोबत वेळ न मिळणे, आणि सततचा शारीरिक धोका — या गोष्टी त्यांचा मानसिक समतोल बिघडवतात.

—

🔹 आत्महत्येची भीषण वास्तवता

अलीकडच्या काही वर्षांत पोलिसांमध्ये आत्महत्येचे प्रमाण वाढले आहे.
कारणं वेगळी असतात — पण मुळात सगळं “एकटेपणा” आणि “ऐकून घेणारा कोणी नाही” या भावनेतून येतं.

एक अधिकारी सांगतो,

> “आमच्याकडे प्रत्येकाच्या समस्येचं रिपोर्टिंग सिस्टीम आहे, पण मनाच्या वेदनेसाठी नाही.
आम्ही गुन्हे थांबवतो, पण स्वतःच्या मनात चाललेल्या युद्धाला हरतो.”

 

हे वाक्य थेट हृदयात घुसतं.

—

🔹 काय बदलायला हवं?

पोलिसांचं प्रशिक्षण शारीरिक शौर्य वाढवतं — पण भावनिक सक्षमता वाढवणंही तितकंच आवश्यक आहे.
पोलीस विभागात “Mental Health Cell” किंवा “Emotional Counselling Wing” सुरू करणे ही काळाची गरज आहे.

➡️ प्रत्येक पोलीस ठाण्यात महिन्यातून एकदा मानसिक आरोग्य कार्यशाळा.
➡️ ताण कमी करणाऱ्या ध्यान, योग, व संवाद सत्रांचा समावेश.
➡️ “Peer Support” प्रणाली — म्हणजे सहकाऱ्यांमधील संवादाला प्रोत्साहन.
➡️ आणि सर्वांत महत्त्वाचं — “मदत मागणं ही कमजोरी नाही” हा संदेश.

—

🔹 घरातील माणसंही विसरतात — की तो फक्त पोलीस नाही

अनेकदा घरच्यांनाही वाटतं की “तू पोलीस आहेस, तुला काही होत नाही.”
पण गणवेश घालून घरी आलेला तो माणूस, जेव्हा रात्री बूट काढतो, तेव्हा त्याच्याही डोळ्यांमध्ये थकवा असतो.
त्याला गरज असते — बोलायला, ऐकून घेणाऱ्या कुणाची.

त्याचं मनही कधी तरी कोसळतं, पण तो कोसळलाच तर दुसऱ्या दिवशी कोण रस्त्यावर उभं राहील?
म्हणूनच तो सगळं आत ठेवतो — आणि हाच त्याचा आतला स्फोट होतो.

—

🔹 आपण काय करू शकतो?

सर्वसामान्य नागरिक म्हणून आपण पोलिसांकडून कर्तव्याची अपेक्षा ठेवतो, पण त्यांच्या मानवी बाजूकडे दुर्लक्ष करतो.
फक्त एवढं लक्षात ठेवा — ते 24 तास तुमच्यासाठी उभे आहेत.
एक नमस्कार, एक सन्मानाचे शब्द, एक साधं “धन्यवाद” — हे त्यांच्या मानसिक आरोग्यासाठी अमृतासारखं काम करू शकतं.

—

🔹 गणवेशातील माणूस — तोही माणूसच आहे

तो गुन्हेगारांना पकडतो, पण स्वतःच्या भावनांना नाही.
तो जीव वाचवतो, पण स्वतःचा मानसिक शांती हरवतो.
तो शांततेचा रक्षक आहे — पण त्याच्या मनात किती गोंधळ आहे, हे कुणी विचारत नाही.

आज जर आपण खरंच पोलिसांचा आदर करायचा असेल, तर त्यांच्या मानसिक आरोग्याबद्दलची काळजी घेणं हीच खरी कृतज्ञता ठरेल.

—

🕊️ शेवटचं वाक्य

“गणवेश हे त्यांच्या शरीराचं कवच आहे, पण मनाचं कवच अजूनही आपण तयार केलं नाही.”
हीच वेळ आहे — त्यांचं मन ऐकण्याची, समजून घेण्याची आणि त्यांना फक्त कायदा रक्षक नाही तर मानव म्हणून पाहण्याची.

—

✍️ लेखक : अमर वासनिक
📰 PoliceYoddha News Network
📞 7774980491

—