महाकुंभ घोटाळा: आस्थेच्या नावाखाली फसवणूक – डिजिटल स्नान, खोट्या बुकिंग्ज आणि भक्तांची लूट

स्थान: प्रयागराज, फेब्रुवारी–ऑगस्ट २०२५
—

घडतंय काय?

प्रयागराजमध्ये सुरू असलेल्या महाकुंभ २०२५ मध्ये कोट्यवधी भाविकांची गर्दी होत असताना, ऑनलाईन आणि प्रत्यक्ष फसवणुकीचे प्रकार झपाट्याने वाढले आहेत. खोटे बुकिंग पोर्टल्स, हेलिकॉप्टर राइड पॅकेजेस आणि “डिजिटल स्नान” नावाची गाजलेली ऑफर — अशा अनेक माध्यमांतून भक्तांची लूट सुरू आहे.

—

“डिजिटल स्नान” आणि दीपक गोयल

प्रयागराजमधील दीपक उर्फ दिपक गोयल/गोएल नावाच्या व्यक्तीने “डिजिटल स्नान” नावाची सेवा जाहीर केली. फक्त ₹१,१०० मध्ये तुमचा फोटो पाठवा, आम्ही तो संगमावर स्नान घालून परत आशीर्वादित फोटो-व्हिडिओ पाठवू — अशी जाहिरात व्हायरल झाली. पोलिस आणि सायबर सेलने हे अंधश्रद्धा आणि फसवणुकीचे नवे रूप म्हणून अधोरेखित केले.

—

खोट्या बुकिंग आणि हेलिकॉप्टर फसवणुका

खोटे पोर्टल्स: २०२४ अखेरीस आणि २०२५ च्या सुरुवातीला प्रयागराज पोलिसांनी बनावट “महाकुंभ बुकिंग” वेबसाईट्स उघडकीस आणल्या. कमी किमतीत तंबू/रूम देण्याचे आश्वासन देऊन त्यांनी आगाऊ रक्कम उकळली आणि गायब झाले.

हेलिकॉप्टर व व्हीआयपी पॅकेजेस: फेब्रुवारी २०२५ मध्ये मुंबई पोलिसांनी हेलिकॉप्टर राइड आणि व्हीआयपी प्रवेशाची खोटी ऑफर देणाऱ्या टोळीला पकडले. अनेक भक्तांची हजारो रुपयांची फसवणूक झाली.

सूचना आणि इशारे: राज्यभरातील पोलिसांनी युजर्सना फक्त अधिकृत पोर्टल्सवरून बुकिंग करण्याचे आवाहन केले.

 

—

सरकारी खरेदीतील अनियमितता

मे २०२५ मध्ये उत्तर प्रदेश परिवहन महामंडळातील महाकुंभसंबंधित खरेदीत अनियमिततेचा आरोप झाला. प्रादेशिक व्यवस्थापकाला पदावरून बाजूला करण्यात आले असून, वित्त विभागाने तपास सुरू केला आहे.

—

फसवणुकीचा पॅटर्न

1. अधिकृततेचा आव आणणे: बनावट पोर्टल्स अधिकृत वेबसाईट्ससारखे डिझाईन करून लोकांची दिशाभूल करतात.

2. घाई निर्माण करणे: “शेवटची संधी”, “फक्त २४ तास” अशा संदेशांद्वारे तातडीने पैसे भरण्यास भाग पाडले जाते.

3. आस्थेचा गैरवापर: “डिजिटल स्नान” सारख्या ऑफर्स श्रद्धेचा आधार घेऊन लोकांना आकर्षित करतात.

 

—

पोलिसांची कारवाई

प्रयागराज व मुंबईतील सायबर सेलने अनेक आरोपींना अटक केली आहे.

तपास सुरू असून, बनावट पोर्टल्स आणि फसवणुकीच्या लिंकबाबत लोकांना सतर्क राहण्याचे आवाहन केले आहे.

सरकारी खरेदीतील गोंधळाबाबत स्वतंत्र चौकशी सुरु आहे.

 

—

कायदेशीर तरतुदी

IPC कलम ४२० (फसवणूक), ४६८/४७१ (बनावट कागदपत्रे तयार करणे व वापरणे)

माहिती तंत्रज्ञान कायदा, २००० अंतर्गत ऑनलाईन फसवणुकीसंबंधी तरतुदी लागू होऊ शकतात.

 

—

भक्तांनी घ्यावयाची काळजी

फक्त अधिकृत पोर्टल्सवरूनच बुकिंग करा.

UPI/QR कोडद्वारे आगाऊ पेमेंट करण्याआधी तपासून पाहा.

“डिजिटल/व्हर्च्युअल पूजा” ऑफर्स घेताना सेवा खरोखर मिळतेय का याची खात्री करा.

शंका आल्यास लगेच सायबर पोलिस ठाण्यात तक्रार द्या व पुरावे जतन ठेवा.

 

—

संपादकीय टिप्पणी

धर्मभावना वैयक्तिक असली तरी तिचा व्यवसायासाठी गैरवापर होत असेल, तर ती फसवणूकच आहे. “डिजिटल स्नान” सारख्या ऑफर्स ही श्रद्धेच्या नावाखाली होणाऱ्या आधुनिक लुटीची उदाहरणे आहेत. अशा प्रकरणांवर कायद्याने कठोर कारवाई होणे गरजेचे आहे.

—

महाकुंभ घोटाळे, डिजिटल स्नान फसवणूक किंवा खोट्या बुकिंगच्या प्रकरणात तक्रार करण्याची सोपी प्रक्रिया अशी आहे:

—

१. सायबर पोलिसांकडे तक्रार

ऑनलाईन पोर्टल: https://www.cybercrime.gov.in/

“Report Other Cyber Crime” पर्याय निवडा

सर्व माहिती भरा (स्क्रीनशॉट, पेमेंट डिटेल्स, फोन नंबर, चॅट लॉग्स जोडा)

तक्रार क्रमांक जतन करा

स्थानिक सायबर सेल: आपल्या शहरातील सायबर पोलिस ठाण्यात जाऊन प्रत्यक्ष तक्रार करा.

 

—

२. १९३० हेल्पलाइन क्रमांक

भारत सरकारचा सायबर फसवणूक आपत्कालीन क्रमांक: १९३०

फसवणुकीनंतर लगेच कॉल करा आणि व्यवहार थांबविण्यासाठी माहिती द्या.

कॉल करताना:

फसवणुकीची वेळ आणि रक्कम सांगा

व्यवहार आयडी किंवा UPI आयडी नोंदवा

 

—

३. बँक किंवा पेमेंट अ‍ॅपला सूचित करा

Google Pay, PhonePe, Paytm किंवा बँकेला लगेच फसवणुकीबद्दल कळवा.

पैसे ब्लॉक होण्याची शक्यता वाढते.

तक्रारीचा नंबर किंवा ईमेल कन्फर्मेशन जतन ठेवा.

 

—

४. पोलिसांकडे FIR

जवळच्या पोलिस स्टेशनमध्ये जाऊन FIR नोंदवा.

सर्व पुरावे (पेमेंट स्क्रीनशॉट्स, चॅट, ईमेल्स, कॉल रेकॉर्डिंग) सोबत ठेवा.

FIR नोंदवताना IPC 420, IT Act कलमांचा उल्लेख करावा.

 

—

५. पुरावे जतन करा

चॅट, ईमेल, व्यवहाराचे स्क्रीनशॉट्स, पैसे पाठवलेल्या खात्याचा तपशील, बनावट वेबसाईटचा URL यांचे फोटो काढून ठेवा.

भविष्यातील तपासासाठी हे महत्त्वाचे ठरतात.

 

—

 

संकलन
अमर वासनिक
न्यूज एडिटर
पोलिस योद्धा न्यूज नेटवर्क