“‘धर्मो रक्षति रक्षितः’ – पण वरठीतील धर्म कुणी रक्षण करणार?”

🌿 प्रस्तावना

वरठी (ता. मोहाडी, जि. भंडारा) येथे कार्यरत असलेली Sunflag Iron & Steel Company Ltd. ही विदर्भातील एक अग्रगण्य उद्योगसंस्था आहे. परंतु गेल्या काही वर्षांत स्थानिक ग्रामस्थ, पर्यावरण प्रेमी, आणि सामाजिक कार्यकर्त्यांनी या कंपनीच्या आचार-विचार आणि कारभारातील नैतिकतेवर प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले आहे.

या लेखात आपण या उद्योगाच्या वागणुकीचा भगवद्गीतेतील तत्त्वांशी तुलनात्मक अभ्यास करणार आहोत आणि त्यातून भविष्यात उद्योगाला कोणती हानी पोहोचू शकते याचे विश्लेषण करणार आहोत.

—

📜 भगवद्गीतेतील प्रमुख तत्त्वे

भगवद्गीता ही कर्म, धर्म आणि नीती यांचा गूढ संगम आहे. तिची काही प्रमुख तत्त्वे:

1. धर्मनिष्ठा (कर्तव्यबुद्धी): सत्य व नैतिक मार्गाने कार्य करणे.

2. अहिंसा (हिंसा न करता सहजीवन): पर्यावरण, प्राणी, आणि मानवजातीबद्दल करुणा.

3. सत्य आणि पारदर्शकता (सत्यम्): दांभिकता व फसवणुकीपासून दूर राहणे.

4. निःस्वार्थ कर्मयोग: फक्त लाभासाठी नाही, तर कर्तव्य म्हणून कार्य करणे.

5. समत्व बुद्धी: सर्व जीवांमध्ये समानता, कोणावरही अन्याय नाही.

 

—

❌ Sunflag कंपनीकडून भगवद्गीतेतील तत्त्वांचे भंग

1. 🌫️ पर्यावरणीय तत्त्वांचे उल्लंघन (अहिंसा व समत्व बुद्धीचा अभाव)

Sunflag कंपनीकडून होणारे हवामान, पाण्याचे आणि जमिनीचे प्रदूषण हे वरठी परिसरातील शेती, पिण्याचे पाणी आणि आरोग्यावर गंभीर परिणाम घडवत आहे.

गावे आणि शाळांच्या शेजारी उडणारी राख, धूर, व पाण्यातील रसायनांमुळे बालकांपासून वृद्धांपर्यंत सर्वांवर हानी होत आहे.

हे स्पष्टपणे अहिंसेच्या तत्त्वाचा भंग आहे, कारण हा जीवितसृष्टीवर हिंसक परिणाम करतो.

2. ⚖️ धार्मिक-नैतिक नियमांचे उल्लंघन (धर्मनिष्ठा)

कंपनीवर पर्यावरण नियंत्रण मंडळाचे परवाने नव्याने न घेता उत्पादन वाढवणे, प्रदूषण नियंत्रण उपकरणे पूर्ण क्षमतेने न चालवणे, तसेच कामगारांना योग्य सुरक्षा साधनं न देणे याबाबत आरोप आहेत.

अशा प्रकारचा बेपर्वा कारभार भगवद्गीतेतील ‘धर्मपालन’ तत्त्वाच्या विरोधात आहे.

3. 💰 पारदर्शकतेचा अभाव व शासकीय नियमांचे उल्लंघन (सत्यतेचा अभाव)

उच्च न्यायालयात कंपनीविरोधात कर चुकवणे, पर्यावरण नियमांचे उल्लंघन या प्रकरणांमध्ये सुनावण्या झाल्या आहेत.

हे सारे ‘सत्य भाषण व प्रामाणिक व्यवहार’ या गीतेच्या मूलतत्त्वांचे उल्लंघन दर्शवतात.

 

—

🔮 भविष्यातील संभाव्य नुकसान

संभाव्य परिणाम स्पष्टीकरण

⚠️ सामाजिक बदनामी ग्रामस्थांचे वाढते विरोध प्रदर्शन, माध्यमांची नकारात्मक बातमी.
💰 दंड आणि वित्तीय नुकसान पर्यावरण विभाग, न्यायालये व जीएसटी विभागांकडून दंड.
🚫 परवाना रद्द होणे / बंदी CPCB व NGT कडून कारवाई होण्याची शक्यता.
🌍 CSR जबाबदारीचा भंग सामाजिक जबाबदारी पूर्ण न केल्यामुळे कंपनीबद्दल विश्वास कमी होणे.
📉 गुंतवणूकदारांचा विश्वास गमावणे नैतिक प्रतिष्ठा ढासळल्यास शेअर बाजारात परिणाम.
👨‍⚖️ न्यायालयीन लढाया व खर्च प्रलंबित खटले, वकिलांचा खर्च, वेळ व श्रम हानी.

 

—

✅ शिफारसी (गीतेवर आधारित उपाय)

1. पर्यावरणीय संतुलन राखणारी यंत्रणा उभारावी.

2. ग्रामस्थांशी संवाद साधून समाधानकारक उपाययोजना जाहीर करावी.

3. धार्मिक‑नैतिक मूल्यांची कार्यपद्धतीमध्ये अंमलबजावणी करावी.

4. CSR अंतर्गत स्थानिक शिक्षण, आरोग्य, वृक्षारोपण यामध्ये योगदान वाढवावे.

5. कामगार व कर्मचाऱ्यांना आदर व सुरक्षितता देणारी प्रणाली विकसित करावी.

 

—

✍️ निष्कर्ष

वरठी (ता. मोहाडी, जि. भंडारा) येथील Sunflag कंपनीने जर भगवद्गीतेतील तत्त्वांचा भंग करत राहिले, तर त्यांचे फक्त औद्योगिक नव्हे, तर सामाजिक आणि आध्यात्मिक पतनही अटळ आहे.

“धर्मो रक्षति रक्षितः” — जो धर्माचे रक्षण करतो, धर्म त्याचे रक्षण करतो — या गीतेच्या उक्तीचा विचार करत, Sunflag कंपनीने आपल्या आचरणात परिवर्तन घडवण्याची गरज आहे. अन्यथा ग्रामस्थांचा आक्रोश, पर्यावरणाचा राग, आणि नियतीचा न्याय या तिघांनी मिळून कंपनीचे भविष्य धोक्यात आणणे अपरिहार्य ठरेल.

संकलन
अमर वासनिक
न्यूज एडिटर
पोलिस योद्धा न्यूज नेटवर्क
—