ग्रामपंचायतीतील विकासकामांची बिले बोगस (खोटी/फसवी) आहेत का, हे ओळखण्यासाठी खालील पद्धतीने तपासणी करता येते

✅ १. काम प्रत्यक्ष झाले का ते पाहणे

संबंधित विकासकाम (उदा. रस्ता, गटार, पाण्याची टाकी) प्रत्यक्षात झाले आहे का, ते पाहा.

जर बिलामध्ये मोठी रक्कम दाखवली असताना प्रत्यक्षात काहीही काम झालेले नसेल, तर ते बोगस असण्याची शक्यता असते.

✅ २. कामाच्या दर्जाची तपासणी

काम पूर्ण झाले असले तरी दर्जा अत्यंत खराब असेल (उदा. रस्ता काही दिवसांत खराब होणे), तर बिलामध्ये खर्च वाढवून दाखवलेला असू शकतो.

✅ ३. बिलाच्या तपशीलांची तुलना करणे

बिलामध्ये वापरलेल्या वस्तूंचे दर, प्रमाण आणि एकूण रक्कम पाहा.

बाजारभावाशी तुलना करा – जर वस्तूंचे दर अतिशय वाढवून दाखवले असतील तर बिले बनावट असण्याची शक्यता आहे.

✅ ४. टेंडर व कामाचे आदेश तपासणे

कामासाठी टेंडर प्रक्रिया झाली का?

योग्य मंजुरी घेऊन काम सुरू झाले का? आदेश पत्र आहे का?

जर मंजुरी व प्रक्रिया नसेल तर काम व बिले संशयास्पद ठरू शकतात.

✅ ५. ऑडिट रिपोर्ट व बँक व्यवहार तपासणे

ग्रामपंचायतीच्या वार्षिक लेखापरीक्षणात (audit report) काही अनियमितता दाखवली आहे का, ते पाहा.

संबंधित बिलाची रक्कम कोणाच्या खात्यावर जमा झाली? ती रक्कम खरोखर ठेकेदारालाच दिली गेली का?

✅ ६. RTI (माहितीचा अधिकार) अंतर्गत माहिती मागवणे

आपण RTI च्या माध्यमातून विकासकामांचे बिल, खर्चाचे तपशील, कामाचे फोटो, मोजणी पत्र, आणि इतर कागदपत्रे मागवू शकता.

जर माहिती दिली जात नसेल किंवा माहितीमध्ये विसंगती असेल, तर ते बोगस बिल असण्याचे संकेत आहेत.

✅ ७. स्थानीय लोकांशी चर्चा

संबंधित काम त्या गावातील नागरिकांना माहिती आहे का?

लोकांनी काम सुरू होताना किंवा पूर्ण होताना पाहिले आहे का?

उदाहरण:

बिल दाखवले:
“रस्ता डांबरीकरण – 5 लाख रुपये खर्च.”

तपासणी:

प्रत्यक्षात रस्ता अस्तित्वात नाही किंवा मातीचा रस्ता आहे.

बाजारात डांबर व कामाचे दर विचारले असता, जास्त रक्कम आकारलेली आहे.

RTI द्वारे माहिती मागवली असता कागदपत्रे अपूर्ण आहेत.

➡️ या सर्व बाबी बोगस बिलाचे लक्षण असू शकतात.