आधार कार्ड स्कॅम : ओळख चोरीपासून सावध राहा!
आजच्या डिजिटल युगात आधार कार्ड ही केवळ ओळखपत्र नसून अनेक सरकारी व खासगी सेवांसाठी अत्यावश्यक कागदपत्र आहे. मात्र, याच आधार कार्डाचा गैरवापर करून अनेकजण फसवणूक करत आहेत. काहीजण आपल्या नकळत आपल्या आधार क्रमांकाचा वापर करून सिमकार्ड काढतात, तर काहीजण बँक किंवा फायनान्स कंपन्यांकडून लोन घेतात. या स्कॅममुळे पीडितांना मानसिक, आर्थिक व कायदेशीर त्रास सहन करावा लागतो.
—
कसे घडते फसवणूक?
1. सिमकार्ड फसवणूक – बनावट KYC करून, आधार कार्डाची झेरॉक्स किंवा डिजिटल कॉपी वापरून चुकीच्या नावाने सिमकार्ड जारी केले जाते.
2. लोन फसवणूक – आधार क्रमांक, पॅनकार्ड व इतर कागदपत्रांच्या मदतीने फायनान्स कंपन्यांकडून कर्ज घेतले जाते, आणि न भरल्यास जबाबदारी मूळ व्यक्तीवर येते.
3. ओटीपी फसवणूक – आधार आधारित OTP ऑथेंटिकेशनमध्ये चुकीची माहिती वापरून व्यवहार केले जातात.
—
उपाययोजना व बचावाचे मार्ग
1. आधार कार्ड लॉक करा
UIDAI च्या https://myaadhaar.uidai.gov.in या वेबसाईटवर किंवा mAadhaar अॅपवर “Lock/Unlock Aadhaar” सुविधा वापरा.
आधार लॉक केल्यास कोणालाही OTP किंवा बायोमेट्रिकद्वारे त्याचा गैरवापर करता येणार नाही.
2. बायोमेट्रिक लॉक करा
UIDAI पोर्टलवर जाऊन Biometric Lock सक्षम करा.
जेव्हा गरज असेल तेव्हाच बायोमेट्रिक अनलॉक करून व्यवहार करा.
3. KYC इतिहास तपासा
UIDAI वर जाऊन Aadhaar Authentication History मध्ये आपले आधार कधी, कुठे, कोणत्या सेवा पुरवठादाराकडून वापरले गेले हे तपासा.
संशयास्पद नोंदी दिसल्यास त्वरित तक्रार नोंदवा.
4. मोबाईल व लोन स्थिती तपासा
TAFCOP Portal (https://tafcop.dgtelecom.gov.in) वर जाऊन आपल्या नावावर किती सिमकार्ड आहेत हे तपासा.
Credit Report (CIBIL/Experian/CRIF) वेळोवेळी तपासा, आपल्या नावावर कोणतेही अनधिकृत लोन नोंद झाले आहे का हे जाणून घ्या.
5. तक्रार नोंदवणे
अनधिकृत सिमकार्डसाठी – दूरसंचार विभाग (DoT) किंवा संबंधित टेलिकॉम कंपनीकडे तक्रार करा.
लोन फसवणुकीसाठी – जवळच्या पोलिस ठाण्यात सायबर क्राइम FIR नोंदवा व बँकेला/फायनान्स कंपनीला तक्रारपत्र द्या.
UIDAI हेल्पलाईन 1947 वर कॉल करा किंवा help@uidai.gov.in वर ईमेल पाठवा.
—
कायद्याने कोणती कारवाई करता येते?
1. भारतीय दंड संहिता (IPC) कलम 420 – फसवणूक केल्याबद्दल कारवाई.
2. IPC कलम 468 व 471 – बनावट कागदपत्र तयार करणे व वापरणे.
3. माहिती तंत्रज्ञान कायदा, 2000 (IT Act) – संगणक प्रणाली, डेटा व ओळखपत्राचा गैरवापर.
4. टेलिग्राफ कायदा, 1885 – अनधिकृत सिमकार्ड जारी करण्याबाबत कारवाई.
5. क्रेडिट इन्फर्मेशन कंपन्या (Regulation) Act – अनधिकृत कर्ज नोंद झाल्यास काढून टाकण्याची प्रक्रिया.
FIR नोंदविताना आवश्यक कागदपत्रे:
आधार कार्डची कॉपी
फसवणुकीचे पुरावे (KYC रिपोर्ट, लोन स्टेटमेंट, सिम डिटेल्स)
UIDAI/DoT कडून मिळालेली तक्रारीची पावती
स्वतःचा ओळख पुरावा
—
सारांश
आधार कार्ड सुरक्षित ठेवणे ही प्रत्येक नागरिकाची जबाबदारी आहे. आधार क्रमांक, OTP किंवा बायोमेट्रिक माहिती कुणासोबतही शेअर करू नका. UIDAI द्वारे उपलब्ध सुविधा वापरून आपल्या ओळखीचे संरक्षण करा. लक्षात ठेवा – जागरूकता हीच फसवणूक रोखण्याची गुरुकिल्ली आहे, आणि कायद्याचा आधार घेतल्यास आपण आपल्या हक्कांचे संरक्षण करू शकतो.
—
आधार कार्ड स्कॅम तक्रार फॉर्मॅट (Step-by-Step)
प्रति,
पोलीस निरीक्षक,
[पोलिस स्टेशनचे नाव]
[तालुका / जिल्हा]
विषय: आधार कार्डचा गैरवापर करून सिमकार्ड/लोन फसवणूक झाल्याबाबत तक्रार
—
महोदय,
मी, [तुमचे पूर्ण नाव], वय [वय], राहणार [पत्ता], सध्या आधार क्रमांक XXXXXXXXXXXX (फक्त शेवटचे 4 अंक दिसतील उदा. XXXX1234) असलेला आधार धारक आहे.
माझ्या माहितीनुसार, माझ्या आधार कार्डाचा गैरवापर करून खालीलप्रमाणे फसवणूक करण्यात आली आहे –
1. माझ्या आधार क्रमांकावर माझ्या परवानगीशिवाय [सिमकार्ड/लोन] जारी केले गेले.
2. संबंधित पुरावे –
TAFCOP पोर्टल रिपोर्ट (सिमकार्डसाठी)
CIBIL/क्रेडिट रिपोर्ट (लोनसाठी)
UIDAI Authentication History रिपोर्ट
3. ही फसवणूक माझ्या नकळत घडली असून, यामुळे मला आर्थिक, मानसिक आणि कायदेशीर त्रास होत आहे.
वरील प्रकारात खालील कायद्यांचे उल्लंघन झाले आहे:
भारतीय दंड संहिता कलम 420, 468, 471
माहिती तंत्रज्ञान कायदा, 2000
टेलिग्राफ कायदा, 1885
—
माझी मागणी:
1. संबंधित आरोपींविरुद्ध FIR नोंदवून कडक कारवाई करण्यात यावी.
2. माझ्या नावावर जारी झालेले अनधिकृत [सिमकार्ड/लोन] रद्द करण्यात यावे.
3. माझ्या नावाची क्रेडिट रिपोर्टमधील चुकीची नोंद तात्काळ काढण्यात यावी.
—
संलग्न कागदपत्रे:
1. माझ्या आधार कार्डची झेरॉक्स (शेवटचे 4 अंक दिसणारी)
2. TAFCOP/CIBIL रिपोर्ट कॉपी
3. UIDAI तक्रार पावती (असल्यास)
4. स्वतःचा फोटो ओळख पुरावा (PAN/Driving Licence)
—
तक्रारदार:
नाव: _____________________
स्वाक्षरी: ________________
दिनांक: //20__
संपर्क क्रमांक: ___________
—
📌 टीप:
जर ऑनलाईन तक्रार करायची असेल तर https://cybercrime.gov.in पोर्टलवर “Identity Theft” प्रकार निवडून ही माहिती टाका.
UIDAI हेल्पलाईन 1947 वर सुद्धा तक्रार नोंदवा.
—
संकलन
अमर वासनिक
न्यूज एडिटर
पोलिस योद्धा न्यूज नेटवर्क